پیروزی های کوچک، آینده بزرگ توسعه سرمایه انسانی هوش مصنوعی به گزارش تجهیزات جانبی، پژوهشگر حکمرانی اظهار داشت: در حکمرانی فناوری، بارها دیده ایم که پیروزی های کوچک راه رابرای تغییرات بزرگ باز می کنند؛ اقدام های محدود، سریع وقابل سنجش که کنار هم شبکه می شوند وراهبرد زنده می سازند. خبرگزاری مهر- یادداشت مهمان، محمد همدانی، پژوهشگر گروه نظام حکمرانی اندیشکده حکمرانی شریف؛ تیتر رسانه ها؛ «امروز، نمایندگان مجلس با تصویب ماده ۳ طرح ملی هوش مصنوعی، با ایجاد «سازمان ملی هوش مصنوعی» بعنوان یک سازمان مستقل موافقت کردند». البته این خبرها تازه نیستند. یک رسانه خبر می دهد که «طرح ملی هوش مصنوعی در مجلس یک گام جلو رفت»، فردا دیگری می نویسد «بررسی طرح متوقف گردید تا شورایعالی فرهنگی تکلیف را روشن کند». ساعتی بعد، «برنامه تقسیم کار ملی هوش مصنوعی» ابلاغ می شود و کمی دیرتر، «شورای ملی راهبری» با ترکیبی تازه اعلام موجودیت می کند. در ظاهر، کشور درحال دویدن است؛ اما هر که چشم بر زمین عمل بدوزد، می بیند ما دور باطل طی می نماییم. دولت ساز خودرا می نوازد و مجلس ساز دیگری. شوراهای عالی هم سمفونی تعارضات است. بالاخره، دستاوردی جز سندنویسی های بی انتها و تشتّت نهادی حاصل نمی شود؛ نتیجه، انبوه کاغذها و عدم بهره مندی از پنجره فرصت هوش مصنوعی است. اگر سیاستگذاری در سطح نهادسازی بی انتها و بی رویه بماند، پنجره فرصت توسعه از دست خواهد رفت. البته توسعه فناوری ای همچون هوش مصنوعی – که هم زمان انقلابی، راهبردی و همه منظوره است – بدون تجمیع قدرت و اختیار امکان ندارد و کشور نیازمند نهاد مرکزی و استراتژی واحد است؛ اما خطای بزرگ سیاستی، انتظار بدون عمل و اقدمات بسترساز تا تشکیل نهاد مدنظر است. پس باید مسیر دیگری را هم زمان گشود؛ مسیری که از پایین به بالا ایجاد می شود و راهبرد را از دل عمل می پروراند. پیروزی های کوچک در توسعه هوش مصنوعی در حکمرانی فناوری، بارها دیده ایم که پیروزی های کوچک راه را برای تغییرات بزرگ باز می کنند: اقدام های محدود، سریع و قابل سنجش که کنار هم شبکه می شوند و «راهبرد زنده» می سازند. دلف در این باب بیان می کند که در مسایل پیچیده و چندنهادی، تغییرات کوچک، سریع و درون زا بالاتر از طرح های کلان و کُند اثرگذارند. همین طور رویکرد های نوین سیاستگذاری مانند «حکمرانی پیش نگر» بیان می کند گامهای کوچک اما متصل، به مرور نظام را از حالت واکنشی به حالت یادگیرنده می برد. نقطه آغاز اکنون پرسش اصلی پیش روی ماست: از کجا باید آغاز کرد؟ پاسخ، روشن تر از آنست که در بین طرح ها و شوراها گم شود؛ از انسان باید شروع کرد. از تربیت سرمایه ای که توانمند باشد، خلاق بماند و اخلاق را در قلب فناوری حفظ کند. سه ضلع توسعه هوش مصنوعی—داده، زیرساخت و سرمایه انسانی—سال هاست بر زبان سیاست گذاران جاری است، اما بدون توجه به ضلع سوم، آن دو تنها سازه ای نیمه کاره اند؛ نه می توانند پیش بروند و نه بار آینده را بر دوش بکشند. آموزش عالی پویا، رمز توسعه پایدار یونسکو به درستی یادآور می شود که «هیچ توسعه ای در هوش مصنوعی پایدار و مسئولانه نخواهد بود مگر با نظام آموزش عالی پویا». نگاهی به گذشته نشان داده است که ایران روزگاری در این راه پیشرو بود؛ سال ۲۰۱۳، با سهمی نزدیک به ۷ درصد از کل مقالات علمی جهان، در خاورمیانه پیشتاز شد و امید آن می رفت که به قطب فناوری منطقه بدل شود. اما مسیر صعود، به سکون رسید. از ۲۰۱۹ به بعد، سهم کشور در مقالات با تاثیر بالا به ۳.۲ درصد کاهش پیدا کرد و در مجامع علمی جهانی، تنها ۰.۵ درصد حضور داشت. امروز نیز، با حدود ۳۵۰۰ فارغ التحصیل هوش مصنوعی در سال—آمار و عددی که سال هاست تغییری نداشته—روشن است که فرصت ها درحال لغزیدن اند. سرمایه انسانی که می توانست تکیه گاه توسعه باشد، کم کم به گریزگاهی بدل می شود؛ نخبگان می روند، دانشگاه ها فرسوده می شوند و چرخه ای که باید زایش نوآوری باشد، به چرخه فرسودگی بدل شده است. دانشگاه؛ پیشران تربیت نیروی انسانی هوش مصنوعی برای آغاز گامهای کوچک در تربیت نیروی انسانی هوش مصنوعی، سیاست گذار باید از دید جزیره ای فاصله بگیرد و با نگاهی زیست بومی، زمین رشد را برای همه بازیگران—از دولت و دانشگاه تا صنعت و نهادهای آموزشی غیررسمی—هموار کند. زیست بومی که در آن تصمیم ها از بالا دیکته نمی شوند، بلکه از دل همکاری و یادگیری متقابل جوانه می زنند. دراین میان، دانشگاه نقشی بی بدیل دارد؛ نهادی که هنوز اندک استقلالی در تصمیم و بودجه دارد و سرمایه انسانی و فکری اش می تواند موتور محرک توسعه اکوسیستم ملی منابع انسانی هوش مصنوعی باشد. دانشگاه ها باید مأموریت گرایی را جانشین روزمرگی کنند؛ نه فقط برای تربیت نیروی انسانی متخصص و میان رشته ای، بلکه برای بازآفرینی خود بر مدار منطق صنعتی تازه ای که انقلاب هوش مصنوعی رقم زده است. در این راه، دو رویکرد مکمل، چون دو بال تحول اند: «آموزش برای هوش مصنوعی» و «هوش مصنوعی برای آموزش». نخست، پرورش انسانی است آگاه به منطق و اخلاق هوش مصنوعی؛ و دوم، به کارگیری همین فناوری برای دگرگونی آموزش، تا یادگیری نه در کلاس که در زیست بوم زنده دانش جریان یابد. در راه توسعه هوش مصنوعی، دانشگاه نقش آفرین است و بنا بر تجربه جهان در نقطه آغاز باید دانشگاه ها از نهادهای آموزشی صرف، به کنشگران سیاستی و فناورانه بدل شوند. سپس مسیر تحول خودرا در سه گام پیش ببرد: اجرای اقدامات کوتاه مدت فعال ساز مانند دکتری حرفه ای، بوت کمپ های رسمی و شبکه سفیران هوش مصنوعی در دانشگاه ها. بازطراحی دروس، دیپلماسی علمی و پیوند پژوهش با صنعت در مراکز توسعه و تعالی هوش مصنوعی دانشگاه ها. ایجاد قطب های شایستگی ملی در حوزه های کلیدی مانند صنعت، سلامت، حکمرانی دیجیتال و محیط زیست برای تشکیل زیست بوم پایدار سرمایه انسانی هوش مصنوعی. جمع بندی در پایان، باید پذیرفت که مسیر آیندة هوش مصنوعی در ایران از دل اقدام های واقعی و انسان محور می گذرد، نه از جدل های نهادی و مصوبه های بی اثر. اگر دانشگاه را به موتور پیشران این تحول بدل نماییم و نیروی انسانی را در کانون سیاستگذاری قرار دهیم، می توانیم از فرصت های ازدست رفته پلی به آینده بسازیم. حال زمان آنست که با سیاستی پایین به بالا، با پیروزی های کوچک و تجربه های میدانی، زیست بومی از شایستگی و خلاقیت بیافرینیم؛ زیست بومی که در آن دانشگاه، صنعت و دولت نه در موازی کاری، بلکه در همکاری، ایران را به بازیگر جدی در جهان هوشمند بدل کنند. آیندة ما نه در سندنویسی که در عمل و یادگیری جمعی رقم خواهد خورد. منابع Ahern، D. (۲۰۲۵). The new anticipatory governance culture for innovation: Regulatory foresight، regulatory experimentation and regulatory learning. European Business Organization Law Review، ۲۶(۲)، ۲۴۱-۲۸۳. Schiff، D. (۲۰۲۲). Education for AI، not AI for education: The role of education and ethics in national AI policy strategies. International Journal of Artificial Intelligence in Education، ۳۲(۳)، ۵۲۷-۵۶۳. Termeer، C. J.، & Dewulf، A. (۲۰۱۹). A small wins framework to overcome the evaluation paradox of governing wicked problems. Policy and Society، ۳۸(۲)، ۲۹۸-۳۱۴. UNESCO. (۲۰۲۱). Artificial Intelligence and Education: Guidance for Policy-makers. United Nations Educational، Scientific and Cultural Organization. UNESCO. (۲۰۲۵). The Role of Higher Education in National Artificial Intelligence Strategies: A Comparative Policy Review 1404/08/12 11:09:37 5.0 / 5 13 تگهای خبر: آموزش , تجربه , دانشگاه , سیستم این مطلب را می پسندید؟ (1) (0) X تازه ترین مطالب مرتبط ساخت پارچه ضدگلوله تنها با ۱ و هشت دهم میلی متر ضخامت عبور از دیوار رشته های سنتی راه نجات نظام علمی کشور هوش مصنوعی از سایت های کمتر معتبر اطلاعات جمع می کند المپیک برنامه نویسی و هوش مصنوعی میزبان هزار شرکت کننده از 72 کشور جهان نظرات بینندگان در مورد این مطلب لطفا شما هم در مورد این مطلب نظر دهید = ۷ بعلاوه ۴ فرستادن بازخورد