مرکز پرتودهی لازمه سهم افزایی صادرات محصولات کشاورزی گیلان به اوراسیا
تجهیزات جانبی: ایرنا- نزدیک شدن به آخرین سال عضویت ایران در پیمان اقتصادی اتحادیه اوراسیا توجه به الزامات بهره گیری از این فرصت را بیشتر گوشزد می کند، ایجاد مراکز پرتودهی به ویژه در گیلان بعنوان یکی از با اهمیت ترین نقش آفرینان این پیمان برای افزایش سهم صادرات محصولات کشاورزی به بازار اوراسیا الزامی به نظر می آید.
به گزارش تجهیزات جانبی به نقل از خبرگزاری ایرنا، اتحادیه اقتصادی اوراسیا در آبان ماه سال ۱۳۹۸ در قالب همگرایی و همکاری منطقه ای و با هدف آزاد سازی و تسهیل تجارت کالا و ارتباطات و افزایش همکاریها به طور توافقنامه ای سه ساله (تا آبان ماه ۱۴۰۱ )میان ایران و کشورهای عضو به امضاء رسید.
این اتحادیه که کشورهای روسیه، قزاقستان، بلاروس، قرقیزستان و ارمنستان را شامل می شود بیش از ۱۹۰ میلیون نفر جمعیت دارد و تولید ناخالص ملی در این کشورها بیش از ۲.۷ تریلیون دلار و تجارت خارجی آنها با کشورهای بیرون از اتحادیه حدود ۹۰۰ میلیارد دلار است.
براساس توافقات صورت گرفته بین اتحادیه اوراسیا امتیازاتی برای صادرات ۵۰۲ ردیف کالایی و امتیاز ۳۶۰ ردیف کالایی وارداتی برای ایران منظور شده است که قسمتی از این امتیازات اعطایی اوراسیا به ایران شامل میوه و صیفی جات و برخی امتیازات اعطایی ایران به کشورهای اوراسیا انواع حبوبات، چای، دانه های روغنی و غلات، انواع کنجاله و محصولات دیگر را شامل می شود.
طبق آمار منتشره از طرف سازمان تجارت ایران در سه ماهه نخست سال جاری عمده اقلام صادراتی ایران به اوراسیا که در لیست ترجیحات اعطایی به اوراسیا قرار دارد ۱۵ قلم عمده ازجمله گوجه گلخانه ای، سیب، پرتقال، انگور بی دانه، پسته، فلفل فرنگی، کشمش تیزابی بی دانه، رب گوجه فرنگی، سبزیجات، کاهو کروی، انواع میگو، خرمای مضافتی بم، پلی استرها، مواد نسجی و فرش بوده است.
این درحالیست که بگفته تعدادی از کارشناسان بصورت کلی ۲۵ درصد از محصولات کشاورزی به علت فسادپذیری به ضایعات تبدیل می شود. وزارت جهاد کشاورزی جهت کاهش ضایعات کشاورزی برای بالا بردن میزان صادرات و ورود اقلام کشاورزی ایران به بازارهای هدف همچون روسیه استفاده از پرتودهی گاما را پیشنهاد داده است.
با نگاهی صحیح به فناوری های نو پرتودهی محصولات کشاورزی و تامین صنایع مورد نیاز آن می توان از هدررفت محصولات کشاورزی در کشور جلوگیری کرد و از این روش بعنوان فرایندی ایمن و موثر که مورد توجه جهانیان است به نحو صحیح بهره گرفت.
پرتو دهی روشی مطمئن برای بهبود ایمنی مواد غذایی، افزایش ماندگاری محصول، کاهش خطر مبتلاشدن به بیماریهای با منشا غذا، تاخیر یا از بین بردن جوانه زنی به حساب می آید بطوریکه امروزه بیش از ۴۰ کشور در سراسر دنیا و بیش از ۶۰ نوع ماده غذایی پرتودهی شده مورد استفاده قرار می گیرد و در کشور ما نیز مراکز پرتو دهی در استان های تهران، آذربایجان شرقی و چهارمحال بختیاری به وجود آمده است.
استان گیلان به علت مجاورت با دریای کاسپین، بهره گیری از باران فراوان، رطوبت کافی، رودخانه های فراوان و خاک های آبرفتی یکی از قطب های کشاورزی و حاصلخیز کشور بوده و در تولید محصولات کشاورزی و تامین نیازهای غذایی نقش اساسی دارد. گیلان دارای ۳۱۴ هزار هکتار اراضی کشاورزی است و ۳۱۷ هزار نفر از مردم استان در بخش کشاورزی مشغول به فعالیت هستند، برنج، چای، زیتون، پیله ابریشم، بادام زمینی، زیتون، فندق و مرکبات عمده ترین محصولات کشاورزی گیلان هستند.
این استان باتوجه به سابقه تاریخی تجارت با کشور های آسیای میانه و شرق آسیا از مهم ترین مناطق ارتباطی کشور با بازار و اقتصاد اوراسیا است و در کنار سابقه تاریخی، از امتیازات، خاصیت ها و ظرفیت های بالایی برای توسعه صادرات و تبادل تجاری با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا برخوردارست که می توان به برخوداری از مرز آبی و خاکی، بهره مندی از منطقه آزاد تجاری و منطقه ویژه اقتصادی در انزلی و آستارا و اشتراکات فرهنگی اشاره نمود که گیلان را به یک استثنا تبدیل نموده و آنرا در عمل بعنوان دروازه ورود به بازار اوراسیا می گرداند.
حال به این ظرفیت توسعه راه آهن را نیز اضافه کنید که در ماههای آینده با تکمیل تعدادی از قطعه های باقی مانده راه آهن رشت کاسپین وارد فاز اجرا می گردد که این توسعه حمل و نقل حتی می تواند گیلان را به دروازه ورود به بازار اروپای شرقی تبدیل کند.
با توجه به ظرفیت های اقتصادی این استان در بخش کشاورزی و نیز زمینه های قابل توجه ارتباطی گیلان به بازارهای دنیا و ایجاد مرکز پرتودهی برای ماندگاری بیشتر محصولات کشاورزی و چندبرابر شدن فرصت صادرات این حوزه بی گمان الزامی است. فرصت یکساله باقیمانده به انتها توافقنامه اوراسیا این الزام رو بیشتر گوشزد می کند.
پرتودهی روشی سودمند برای نگهداری مواد غذایی
دکترای مهندسی هسته ای – کاربرد پرتوها و استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی در گفتگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه ایران کشوری چهار فصل است این امر را امتیازی مهم برای کشور برشمرد و اضافه کرد: با این مزیت می توان انواع محصولات کشاورزی و دامی را در ایران تولید و صادر کرد. هر ساله مقادیر زیادی از محصولات کشاورزی در مراحل بعد از برداشت و بسته بندی و تا پیش از مصرف به لحاظ کمی و کیفی گرفتار لطمه می شوند.
سحر رجی مقدم افزود: طبق نظر کارشناسان بخش کشاورزی در مجموع ۲۵ درصد از محصولات کشاورزی در ایران فاسد می شود که نخستین و با اهمیت ترین آن به نحوه نگهداری و جمع آوری محصول بستگی دارد. بطور کلی شناخته شده ترین روش های حفظ و نگهداری مواد غذایی شامل گرم کردن بصورت پختن، پاستوریزاسیون و استریلیزاسیون، سرد کردن به شکل انجماد و یا نگهداری در یخچال، استفاده از مواد شیمیایی چون اسید بنزوئیک، اسید پروپیونیک، اتیلن اکساید و غیره، خشک کردن، تغلیظ یا کنستانتره، تخمیر کردن، شور کردن، دود اندود کردن و غیره می باشد.
وی اضافه کرد: طی سالیان نسبتا طولانی استفاده از مواد شیمیایی بعنوان مناسب ترین روش انبارداری و قرنطینه محصولات کشاورزی مطرح بود. این در شرایطی است که بررسی های اخیر دانشمندان نشان داد کاربرد مواد شیمیایی علاوه بر خطرات زیست محیطی، سبب بیماریهای گوناگون در مصرف کنندگان به علت انتقال باقیمانده سم به بدن آنها خواهد شد. بدین سبب جهت گیری مدیریت شیوه های نگهداری محصولات غذایی به سمت کاهش و حذف مواد شیمیایی و تعیین جایگزین های مناسب حرکت کرده است.
رجبی مقدم اظهار نمود: بدین ترتیب بهره گیری از روش پرتودهی مواد غذایی که پاستوریزه کردن سرد (به دلیل آن که در دمای محصولات پرتودهی شده تغییری حاصل نمی شود) نامیده می شود، می تواند بمنظور کنترل و حذف حشرات یا عوامل بیماری زا از قبیل باکتری ها، کپک ها، مخمرها و ویروس ها مورد استفاده قرار گیرد؛ در نتیجه زمان ماندگاری محصولات کشاورزی و غذایی افزایش می یابد.
وی پرتودهی را یکی از روش های جدید نگهداری مواد غذایی بعنوان روشی ایمن و موثر در فراوری مواد غذایی اعلام نمود که مورد توجه محققین حوزه مواد غذایی، متولیان صنایع غذایی و دولتمردان قرار گرفته است.
دکترای مهندسی هسته ای – کاربرد پرتوها به کاربردهای فراوان سامانه های پرتودهی اشاره نمود و اضافه کرد: در کشور ما نیز این سامانه ها به کار گرفته شده اند و از مزایای پرتودهی با گاما می توان به عدم تغییر در طعم، رنگ و رایحه محصولات بعد از پرتودهی، کنترل و نابودی حشرات و آفات محصولات کشاورزی، توقف جوانه زنی محصولات کشاورزی چون سیب زمینی و پیاز، به تأخیر انداختن زمان رسیدن میوه ها، از بین بردن حدودا تمامی میکروارگانیسم ها و عوامل بیماری زای ناشی از مواد غذایی، عدم ایجاد پسماند پس از عملیات پرتودهی (بر خلاف اتیلن اکساید و موارد دیگر)، عدم افزایش دمای مواد در هنگام پرتودهی، عدم تأثیرگذاری دمای مواد در هنگام پرتودهی، عدم تاثیرگذاری شرایط محیطی چون دما و فشار و غیره بر کارایی پرتودهی، قابلیت استفاده از محصولات بلافاصله پس از پرتودهی، قابل استفاده برای هر دوی محصولات تازه و منجمد، عدم رادیواکتیویته شدن محصولات پس از پرتودهی، کالاها و مواد با بسته بندی نهایی نیز به آسانی قابل پرتودهی و سترون سازی هستند.
در شکل زیر نقشه پراکندگی کشورهای دارای فناوری پرتودهی مواد غذایی را در دنیا نشان داده شده است.
کشورهای دارای فناوری پرتو دهی برای مقاصد تجاری در این نقشه با رنگ سبز نشان داده شده اند. کشورهایی که هنوز از این تکنولوژی استفاده نکرده اند با رنگ سفید نشانه گذاری شده است. رجبی مقدم خاطر نشان ساخت: کمیته مشترک FAO، WHO و IAEA با در نظر گرفتن همه مسائل در سال ۱۹۸۰ بطور رسمی اعلام نمود پرتودهی مواد غذایی هیچ مشکل خاص تغذیه ای در غذا ایجاد نمی نماید. بدین سبب پرتودهی مواد غذایی می تواند بعنوان روشی سودمند در نگهداری مواد غذایی چون، ادویه جات و سبزیجات خشک، پیاز، سیر و سیب زمینی، غلات و میوه جاتی چون سیب، انار، موز، کیوی و غیره، گوشت و غذاهای دریایی و سایر اقلام از چند هفته تا چند ماه مورد استفاده قرار گیرد.
وی اشاره کرد: هم اکنون از روش پرتو دهی استریل کردن ماسکها و تجهیزات پزشکی استفاده می شود و بهر گیری از این دانش در مواد غذایی به تایید آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز رسیده است.
بهره گیری از تکنولوژی پرتودهی راه حل افزایش توان صادراتی به روسیه
کارشناس امور بین الملل و مناطق آزاد کشور نیز با اشاره به صادرات حدود ۵۰۰ میلیون دلاری محصولات کشاورزی و غذایی ایران به بازار روسیه اظهار کر: این رقم در سال قبل میلادی بیان کننده سهم ۲۲صدم درصدی کشورمان از واردات ۶۷ میلیارد دلاری روسیه است.
مجید صیادنورد به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: این در حالیست که به علت وجود امکان بی نظیر تولید انواع محصولات کشاورزی در گستره متنوع جغرافیایی، آب و هوایی ایران زمین و بهره مندی از فرصت توافقنامه گمرکی ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، سابقه طولانی مراودات تجاری با کشور فوق، و وجود زیرساخت های مناسبی همچون دو بندر تجاری انزلی و کاسپین، فعالیت منطقه آزاد انزلی با مزایا و معافیت های قانونی مناسب جهت هر گونه فعالیت اقتصادی و سرمایه گذاری و قرار گرفتن در راه کریدور شمال-جنوب؛ که سبب ایجاد مزیت رقابتی در مقایسه با کشورهای ترکیه و قزاقستان برای کشورمان و استان گیلان می شود، سهم ایران باید بیش از این مقدار باشد.
وی خاطر نشان ساخت: به علت ضعف های ساختاری در صنعت بسته بندی، حمل و نقل و نگهداری محصولات کشاورزی و غذایی کشور در کنار دور بودن مراکز تولید این محصولات که در فلات داخلی و نیمه جنوبی کشورمان قرار دارد، از زمان چیدن محصول در نقطه ای مانند جیرفت در جنوب کرمان، تا مبدا صادراتی در بندرانزلی، زمانی ۲ تا سه روزه برای حمل و نقل نیاز است.
وی اضافه کرد: در ادامه این دوره زمانی برای ارائه خدمات گمرکی و بندری نیز حداکثر سه روز زمانبر است و مسیر دریایی سه روزه تا بندر آستراخان و زمان سه روزه ای که صرف نقل و انتقال کالا از دروازه روسیه به بازارهای شهر مسکو می شود را به این جدول زمانی اضافه نماییم، عدد نهایی چیدن محصول تا قرار گرفتن در سبد بازار مسکو رقم ۱۲ را نشان میدهد. به مسیر طولانی فوق ضعف هایی همچون کمبود، نبود و خرابی یخچال کامیون ها، نگهداری ضعیف در انبارها، و ناهماهنگی هایی که درخلال وزارت جهاد کشاورزی، استاندارد و گمرک داخلی در داخل کشورمان و نهادهای مشابه در مقصد به وجود می آید را نیز می بایست اضافه کرد.
وی اشاره کرد: درصد بالای خرابی محصول، پایین بودن قیمت محصولات ایرانی در مقایسه با کشورهای رقیب، مطالبی است که به خسران مستمر ایران در این حوزه مهم اقتصادی، درآمدزایی ارزی و اشتغالزایی ختم می شود.
کارشناس روابط بین الملل و مناطق آزاد بهره گیری از سازوکار تکنولوژی پرتودهی را در به تاخیر انداختن فساد پذیری محصولات کشاورزی و غذایی داخلی موثر دانست و اظهار داشت: از طرف دیگر با بهره بردن از ظرفیت علمی داخلی در علوم هسته ای، به کاربردی کردن بیش از پیش این علوم در حوزه تجاری سازی صنعت کشاورزی کمک می نماید چونکه استاندارد پرتودهی در سطح جهانی، منطقه خاورمیانه و اوراسیا امری پیش فرض و ضروری به حساب می آید، براین اساس باید مراقب زمانی بود که اگر محصولات ما مدرک پرتودهی شده را نداشته باشد، از امکان ورود به بازارهای جهانی و منطقه ای محروم می شوند.
وی خاطر نشان ساخت: مدل پیشنهادی جهت عملیاتی سازی این طرح همکاری سازمان انرژی اتمی، شرکت های دانش بنیان، سازمان منطقه آزاد انزلی، استانداری گیلان و انجمن سرمایه گذاران منطقه مزبور به همراه اتاق تجاری گیلان در قالب یک قرارداد همکاری است، چونکه از گرفتن مجوزهای لازم تا هزینه های مترتب بر دوره زمانی دو تا ساله ساخت و بازاریابی جز با هم افزایی نهادهای فوق امکان پذیر نیست.
گیلان آماده جذب سرمایه گذار برای ایجاد مرکز پرتو دهی است
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان روش مورد استفاده در استان گیلان را بهره گیری از قرنطینه های نباتی مستقر در مرزها اعلام نمود و اضافه کرد: تلاش داریم نظر تجار و سرمایه گذاران را برای ایجاد این مرکز در گیلان جلب نماییم و تکنولوژی پرتو دهی را برای افزایش ماندگاری محصولات بکار گیریم.
مسعود الماسی در گفت گو با خبرنگار ایرنا اظهار نمود: بدنبال استفاده از سرمایه گذاران توانمندی هستیم که می توانند در این حوزه فعالیت کنند تا موفقیت هایی را در مبادلات کالا داشته باشیم.
وی استفاده از این متد را برای تولیدکنندگانی که مشتاق حفظ و ماندگاری کالای خود برای استمرار در بازار هستند مفید دانست و اظهار داشت: این روش باید به تایید حفظ نباتات کشور برسد و در بعد فنی و اقتصادی نیز بررسی های اولیه روی آن صورت گیرد تا امکان استقرار خدمات آنها در مرزها فراهم گردد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان اشاره کرد: این روش در صادرات (به علت آنکه کنترل این محصولات در داخل کشور انجام می شود ) می تواند ضریب نگهداری محصولات کشاورزی را افزایش دهد.
الماسی افزود: باید اطمینان داشته باشیم این ساز و کار در کوتاه مدت می تواند به نگهداری مناسب و به بازار مانی و حفظ بازار کمک می نماید.
تاسیس مراکز پرتو دهی در توسعه استان گیلان اثرات مثبت بسیاری دارد
معاون وزیر جهاد کشاورزی و رییس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی مدتی پیش در مسافرت خود به گیلان اثرات ایجاد مراکز پرتو دهی در توسعه صادرات از استان را مثبت ارزیابی کرد و اضافه کرد: امروزه یکی از روشهای توسعه یافته در دنیا پرتو دهی است که می تواند محصولات کشاورزی را در پروسه بسته بندی از عوامل فساد پذیر عاری کند.
کامبیز سوداگر به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: در کشور ما نمونه های موفقی در استان های آذربایجان شرقی، تهران و چهار محال بختیاری وجود دارد که به شرایط رقابتی ما در بارزار های هدف کمک می نماید.
وی افزود: تاسیس این مراکز در استانها نیازمند الزامات و شرایط زیست محیطی و و آمایش سرزمینی است تا مزاحمتی برای سایر کاربری ها نداشته باشد.
معاون وزیر کشاورزی یکی از با اهمیت ترین موضوعات در امنیت غذایی را تجاری و تجارت غذا اعلام نمود و اضافه کرد: فعالان اقتصادی باید سلیقه بازار هدف را از نظر کیفیت محصول، شرایط بسته بندی، سهل الحصول بودن و ذائقه و سلیقه مصرف کننده لحاظ کنند.
بازرگان به ظرفیت هایی کشورهای آسیای جنوب شرقی، کشورهای عربی و در شمال کشورهای حاشیه دریای خزر اشاره نمود و خاطر نشان ساخت: برای جلب بازار این کشورها که متاثر از سایر کشورهاست محصولات ایرانی باید قدرت رقابت با نمونه های خارجی در مقوله کیفیت و سلامت محصول را داشته باشند.
رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی افزود: این کیفیت در زنجیره تولید معنا پیدا می کند قسمتی از سلامت محصول در مزعه رقم می خورد از مدیریت کود، آفت کش ها، نحوه برداشت، نگهداری، خشک کردن تا بسته بندی و بخش دیگر پروسه بسته بندی و عرضه است.
وی با اشاره به اینکه در این سال های اخیر مقوله عاری کردن محصولات غذایی تازه از عوامل فساد پذیر همچون قارچها و انواع باکتری بیشتر مورد توجه بازارهای دنیا قرار گرفته است افزود: فساد پذیری به عنوان با اهمیت ترین مساله در تجاری محصولات کشاورزی اهمیت بسیاری دارد پس باید با امکان سنجی ظرفیت صادراتی، فضا و امکانات و موقعیت سرزمینی نسبت به تاسیس این مراکز در استان گیلان اقدام نمود.
بازرگان اضافه کرد: تصمیم گیری در مورد تاسیس این مرکز به عواملی چون بررسی تخصص ها در مقیاس استان، تعیین بهترین نقطه برای قرار گیری مرکز، امکان سنجی میزان راندمان در سطح استان و ملی و بررسی مسائل محیط زیستی وابسته است.
با توجه به این که استان گیلان از ظرفیت های بالایی برای توسعه صادرات و تبادل تجاری با کشور های عضو اتحادیه اوراسیا برخوردارست و این اتحادیه با عضویت کشورهای روسیه، قزاقستان، بلاروس، قرقیزستان و ارمنستان جمعیتی بیش از ۱۹۰ میلیون نفر را شامل می شود می بایست از همه ظرفیت ها برای توسعه تجارت ایران با اوراسیا بهره گرفت.
ایران برای پیوستن به بازار بزرگ اتحادیه اوراسیا فقط یکسال فرصت دارد پس این پیمان اقتصادی بهترین فرصت برای صدور بیشتر محصولات کشاورزی و رونق چرخه اقتصاد کشور برای کاهش فشار ناشی از تحریم هاست. قرار گرفتن ایران در زمره کشورهای دارای تکنولوژی پرتو دهی می تواند فرصت مغتنمی برای عرضه محصولات کشاورزی ایران در بازار رقابتی اوراسیا باشد.
اولین سامانه پرتودهی به همت زنده یاد مرحوم دکترسهراب پور در سال ۱۳۶۴ به کمک یک شرکت کانادایی و در محل سازمان انرژی اتمی ایران در تهران افتتاح شد و سپس چند مرکز دیگر نیز در کشور تاسیس شد که تازه ترین این مراکز، مرکز پرتودهی شهر کرد است که بتازگی راه اندازی شده و توسط بخش خصوصی مدیریت می شود.
منبع: تجهیزات جانبی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب